Maneno na Misemo ya Kawaida

Salamu

salom - habari, hujambo

xanti - salamu ("amani")

bonsoba - habari za asubuhi

bonnuru - habari za mchana

bonaxam - habari za jioni

bonnoce - usiku mwema ("usiku mzuri")

Kuaga

weda - kwaheri

xanti - kwaheri ("amani")

finfe (rioko) - tutaonana

finfe xaya - tutaonana baadaye

finfe ner xaya - tutaonana hivi karibuni

bon soba - asubuhi njema

bon nuru - mchana mwema

bon axam - jioni njema

bon noce - usiku mwema

Matakwa Mengine Mema

Kumbuka: Kama inavyoonekana hapo juu, salamu zenye bon (nzuri, vyema) huonyeshwa kama maneno yaliyounganishwa, ilhali kuaga huonyeshwa kama misemo ya maneno mawili. Katika misemo ifuatayo, maneno yaliyounganishwa hutumika wakati mzungumzaji na msikilizaji wanabaki pamoja. Kwa hivyo, maneno mawili ya mzizi yako pamoja, yameunganishwa kuwa neno moja. Kinyume chake, misemo ya maneno mawili hutumika ikiwa mzungumzaji au msikilizaji anaondoka. Kwa hivyo, maneno ya mzizi yako mbalimbali.

bonata au bon ata - karibu

bonxanse au bon xanse - kila la heri

bonyam au bon yam - ufurahie chakula chako ("chakula kizuri")

bonglu au bon glu - maisha marefu ("kinywaji kizuri")

bonturi au bon turi - safari njema

Kuwa Mpole

fe lutuf - tafadhali

xukra - asante

multi xukra - asante sana

no hay seba - usijali ("hakuna sababu")

asif - samahani

mafu - samahani, naomba unisamehe

Vihusishi Vingine

daybon - nzuri sana, bora

melibon - nzuri, tamu

suprem - poa, nzuri sana, bora

otima - ajabu

afarin - umefanya vizuri, kazi nzuri ("makofi")

hura - hoyee, shangwe

ay - uchungu

wao - lo

Vijazilizi vya Mazungumzo

o - oh

a - ah

nun - basi, sasa

fe folo - kwa hivyo, basi

fe fato - kwa kweli, hasa

fe fini - hatimaye

fe bonxanse - kwa bahati nzuri

fe asif - kwa bahati mbaya, kwa masikitiko

fe onxala - tunatumai

fe misal - kwa mfano

fe xugwan - kwa kawaida

fe benji - kimsingi

fe moy kaso - kwa vyovyote vile, hata hivyo

fe alo kaso - vinginevyo

maxpul - zaidi ya hayo, isitoshe

pia - pia

abruto - ghafla

e au em - eee

aham - naelewa, nimeelewa ("elewa")

yakin - hakika, bila shaka

totalyakin au pulyakin - kabisa, bila shaka

mimbay - bila shaka, ni wazi

sipul - hakika

okey - sawa, vyema

ible - labda, huenda

dayible - pengine

sahi - sahihi, kweli

mal - si sahihi, si kweli, la

sati - kweli

falso - si kweli, uongo

samaijen - tumekubaliana ("maoni sawa")

Kam sati? - Kweli?

Kam jidi? - Kweli jamani? Una uhakika?

Kam yakin? - Una uhakika?

Kam bon? - Uko salama? U mzima? Ni nzuri?

Kam okey? - Je, ni sawa? Kila kitu kiko sawa?

Maswali/Majibu ya Kawaida

• Yu sen kepul? au Yu kepul?
  Habari yako?

Daymo bon, ji yu?
Nzuri sana, na wewe je?

semibon
Si mbaya sana

semi semi
Hali shwari

• Yu name keto? au Yusu name sen keto?
  Jina lako nani?

Mi name... au Misu name sen...
Jina langu ni...

(To sen) yukwe, na xorkone yu. au Yukwe.
Nimefurahi kukutana nawe. au Inapendeza.

(To sen) furaha, na xorkone yu. au Furaha.
Ni furaha kukutana nawe. au Ni furaha.

(Mi sen) hox na xorkone yu. au Mi sen hox.
(Nina) furaha kukutana nawe. au Nina furaha.

• Yu ogar keloka?
  Unaishi wapi?

Mi ogar in...
Ninaishi...

• Yu sen of keloka?
  Unatoka wapi?

Mi sen of...
Ninatoka...

• Yu sen kemo lao? au Yu sen fe ke nyan?
  Una umri gani?

Mi sen lao fe... (nyan). au Mi sen fe... (nyan).
Nina umri wa miaka...

• Kam yu (pala) Globasa?
  Unazungumza Kiglobasa?

Si, xosu.
Ndiyo, kidogo.

• Yu pala ke basa?
  Unazungumza lugha gani?

Mi pala...
Ninazungumza...

• Kam yu aham?
  Unaelewa?

(Si,) mi aham.
(Ndiyo,) ninaelewa.

(No,) mi no aham.
(Hapana,) sielewi.

• Ren loga... kemaner (in Globasa)?
  Unasemaje... (kwa Kiglobasa)?

In Globasa, ren loga...
(Kwa Kiglobasa), unasema...

Taarifa za Kawaida

Mi jixi.
Ninajua.

Mi no jixi.
Sijui.

Mi lubi yu.
Nakupenda.