کلمات کارکردی: حروف ربط، حروف اضافه و قیدهای کارکردی

همچنین فصل‌های جداگانهٔ زیر را ببینید: ضمایر، همبسته‌ها و اعداد

حروف ربط

ji - و
- iji... ji... - هم... و هم...
or - یا
- oro... or... - یا... یا...
nor - نه
- noro... nor... - نه... نه...
kam - حرف پرسشی بله/خیر
- kama... kam... - آیا... یا (آیا)...
mas - اما
eger - اگر
kwas - انگار که [kwasi - به نظر رسیدن]
ki - که (حرف ربط جمله‌واره‌ای)

Fe یک حرف اضافه چندمنظوره با معنای کلی و نامعین است که اغلب به صورت ــِ (مربوط به) ترجمه می‌شود. می‌توان از آن به عنوان حرف اضافه زمان (در)، حرف اضافه مکان (فقط در عبارات حرف اضافه‌ای، همانطور که در زیر نشان داده شده است)، در عبارات ابتدای جمله، به عنوان جایگزینی برای صفت‌های -li، و در مواردی که هیچ حرف اضافه دیگری مناسب نیست، استفاده کرد.

Fe با اکثر اصطلاحات زمانی اختیاری است، همانطور که در مثال‌های زیر نشان داده شده است:

(fe) ban mara - در یک موقعیت خاص، یک بار، روزی روزگاری
(fe) duli mara - گاهی اوقات، گهگاه
(fe) hin mara - این بار
(fe) hin momento - در این لحظه
(fe) Lunadin - (در) دوشنبه
(fe) duli Lunadin - (در) دوشنبه‌ها
(fe) nundin - امروز (به عنوان قید استفاده می‌شود)
(fe) tiga din fe xaya - سه روز بعد

عبارات fe nunya (در حال حاضر، اکنون)، fe leya (در گذشته، قبلاً) و fe xaya (در آینده، بعداً) معمولاً دست‌نخورده باقی می‌مانند.

بیان مالکیت

گلوباسا دو راه برای بیان مالکیت دارد. حرف اضافه de (ــِ، متعلق به) برای بیان مالکیت توسط اسم‌ها استفاده می‌شود.

Baytu de Maria sen day.
"خانهٔ ماریا بزرگ است."
خانهٔ ماریا بزرگ است.

اگر اسم مشخص باشد، از ضمیر استفاده می‌شود (te/to یا ete/oto):

To de Maria sen day.
مال ماریا بزرگ است.

پسوند -su به ضمایر اضافه می‌شود تا صفت‌های ملکی ساخته شوند. به طور مشابه، حرف su برای بیان مالکیت توسط اسم‌ها استفاده می‌شود و معادل پسوند ملکی انگلیسی 's است. با این حال، برخلاف انگلیسی، su به عنوان یک کلمه جداگانه استفاده می‌شود.

Maria su baytu sen day.
خانهٔ ماریا بزرگ است.

اگر اسم مشخص باشد، از ضمیر استفاده می‌شود (te/to یا ete/oto):

Maria su to sen day.
مال ماریا بزرگ است.

حروف اضافه مکان

in - در، داخل
- inli - (صفت) داخلی، درونی
- fe inya - (در) داخل؛ درون
ex - بیرون (از)
- exli - (صفت) خارجی، بیرونی
- fe exya - (در) بیرون
per - روی
- perli - (صفت) سطحی
- fe perya - روی سطح
bax - زیر، پائین
- baxli - زیرین
- fe baxya - زیر، پائین
of - از (جدا شدن)، خارج از، از
cel - به (حرکت) [cele - هدف/منظور]
- celki - به طوری که، برای اینکه
- cel na - به منظور
- cel in - به داخل
- cel ex - از، خارج از
hoy - به سمت [hoyo - جهت/سمت]
intre - بین
- fe intreya - در میان
ultra - فراتر از
- fe ultraya - فراتر از
infra - زیر
- infrali - پایین‌تر
infer - شکل کوتاه‌تر infraya: پستی، پایینی
- fe infer - پایین، زیر
- cel infer - پایین، به سمت پایین
supra - بالا
- suprali - بالاتر
super - شکل کوتاه‌تر supraya: برتری، بالایی
- fe super - بالا
- cel super - بالا، به سمت بالا
pas - از میان، از طریق، از راه [pasa - عبور]
tras - آن‌طرف، در طرف دیگر، فرا-
cis - در این طرف
wey - دور [jowey - اطراف]
fol - در کنار، مطابق با [folo - دنبال کردن]
- fe folya - در کنار، بر این اساس
- posfol - مخالف (در جهت مخالف)

عبارات حرف اضافه‌ای و حروف ربط

ruke - (اسم) پشت، عقب؛ (فعل) پشت بودن، در عقب بودن
- fe ruke - در عقب
- fe ruke de - پشت، در پشتِ
kapi - (اسم) سر؛ (فعل) در بالا بودن
- fe kapi - در بالا
- fe kapi de - بر بالای
fronta - (اسم) پیشانی، جلو؛ (فعل) در جلو بودن
- fe fronta - در جلو
- fe fronta de - در جلوی
muka - (اسم) صورت؛ (فعل) روبرو بودن، رو در رو بودن، مقابل بودن
- fe muka - روبرو، رو در رو
- fe muka de - روبروی
oposya - (اسم) مخالف؛ (فعل) مخالف بودن
- fe oposya - برعکس
- fe oposya de - مخالف، در مقابل، ضد (فیزیکی)
peda - (اسم) پا، ته؛ (فعل) در ته بودن
- fe peda - در ته
- fe peda de - در تهِ
comen - (اسم) پهلو، کنار؛ (فعل) کنار بودن
- fe comen - در کنار
- fe comen de - در کنارِ، کنارِ، پهلوی
tayti - (اسم) جایگزین، جانشین؛ (فعل) جایگزین کردن، جانشین کردن
- fe tayti fe - به جای
- fe tayti ki - به جای اینکه + جمله
kompara - (اسم) مقایسه؛ (فعل) مقایسه کردن
- fe kompara fe - در مقایسه با
- fe kompara ki - در حالی که
kosa - (اسم) علت؛ (فعل) باعث شدن
- fe kosa fe; kos - به دلیل، به خاطر
- kos (den)to - به همین دلیل، بنابراین
- fe kosa ki; koski - زیرا، چون
folo - دنبال کردن
- fe folo - بنابراین، در نتیجه، پس
- fe folo fe - در نتیجهٔ، به عنوان نتیجهٔ
- fe folo ki - (چنان، طوری) که
ner - نزدیک، نزدیک (به)
- ner fe - نزدیکِ، نزدیک به
teli - دور، خیلی دور، دوردست
- teli fe - دور از

سایر حروف اضافه

el - نشانگر مفعول مستقیم
- به عنوان یک حرف اضافه عمل می‌کند و معمولاً حذف می‌شود
de - ــِ (متعلق به)
tas - به (نشانگر مفعول غیرمستقیم)، برای
tem - درباره [tema - موضوع]
pro - به نفع، برای، موافق (مخالف anti)
anti - ضد، مخالف
fal - (انجام شده) توسط [fale - انجام دادن، ساختن]
har - با (داشتن) [hare - داشتن]
- nenhar - بدون (نداشتن)
ton - (همراه/با) با [tongo - با هم]
- nenton - بدون، جدا از
yon - با (استفاده کردن)، به وسیلهٔ [yongu - استفاده کردن]
- yon na - با + بن مضارع + ــِ فعل
nenyon - بدون (استفاده نکردن)
- nenyon na - بدون + بن مضارع + ـِ فعل
por - در ازای
- por (moyun) - به ازای هر

کلمات کارکردی زمان

dur - در طول، برای + عبارت اسمی
- dur (moyun) - به ازای هر
- dur na - در حالی که + بن مضارع + ـِ فعل
- durki - در حالی که + جمله
fin- - (پیشوند) پایان، رسیدن به [fini - تمام کردن/پایان دادن]
- finfe - (حرف اضافه) تا + عبارت اسمی
- finki - (حرف ربط) تا + جمله
xor- - (پیشوند) آغاز [xoru - شروع کردن/آغاز کردن]
- xorfe - (حرف اضافه) از، از زمان + عبارت اسمی
- xorki - (حرف ربط) از زمانی که + جمله
jaldi - زود
dyer - دیر
haji - هنوز
- no haji - دیگر نه، دیگر
uje - قبلا، تاکنون
- no uje - هنوز نه
fori - فوری، بی درنگ
pimpan - مکرر، اغلب
nadir - به ندرت، کم
mara - بار (دفعه)
- (fe) ban mara - یک بار، روزی روزگاری
- (fe) duli mara - گاهی اوقات
nun - حرف زمان حال
- nunli - در حال حاضر، فعلی
- nunya - زمان حال
  - fe nunya - در حال حاضر، اکنون
- nundin - امروز
- (fe) nunli din - امروزه
ja- - (پیشوند) بلافاصله مجاور [jara - همسایه]
- jali - مجاور
le - حرف زمان گذشته
- jale - به تازگی (زمان گذشته‌ی قریب الوقوع)
- jaledin - دیروز
- leli - گذشته، قبلی، سابق
- jaleli - آخرین، تازه‌ترین
- nerleli - به تازگی
- telileli - خیلی وقت پیش
- leya - (اسم) گذشته
  - fe leya - در گذشته، قبلاً
- lefe - قبل از + عبارت اسمی؛ پیش
  - lefe or fe - تا (در یا قبل از)
- lefe na - قبل از + بن مضارع + ـِ فعل
- leki - قبل از + جمله
xa - *حرف زمان آینده*
- jaxa - در شرف بودن (زمان آینده‌ی قریب الوقوع)
- jaxadin - فردا
- xali - (صفت) آینده
- jaxali - بعدی، آتی، (و) سپس
- nerxali - به زودی
- telixali - در دراز مدت
- xaya - (اسم) آینده؛ (فعل) بعد بودن، بعد آمدن، دنبال کردن
  - fe xaya - در آینده، بعداً
- xafe - بعد از، در + عبارت اسمی
- xafe na - بعد از + بن مضارع + ـِ فعل
- xaki - بعد از + جمله

کلمات کارکردی کمیت و درجه

kriban - تقریباً
kufi - کافی، به اندازه (از نظر کمیت)
- kufimo - به اندازه کافی، به قدر کافی (از نظر درجه)
plu - چندین (برای بیان جمع به کار می رود)
multi - زیاد، فراوان
xosu - کم، اندک (از نظر کمیت)، کمی [مخالف multi]
daymo - بسیار، خیلی زیاد
lilmo - کمی (از نظر درجه) [مخالف daymo]
godomo - بیش از حد
total - کل، همه
eskaso - به ندرت، به سختی، دشوار
daju - تقریبی، حدود، دور و بر
- dajuya - (اسم) تخمین؛ (فعل) تخمین زدن

سایر قیدهای کارکردی

no - نه، خیر، فعل منفی ساز (نَـ)
- noli - منفی
- noya - نه گفتن (به)، نفی کردن، انکار کردن، رد کردن
si - بله
- sili - مثبت
- siya - بله گفتن (به)، تایید کردن
hata - حتی
- no hata - حتی نه
- fe hataya - با این حال، با وجود این، علیرغم آن
- fe hataya fe - با وجود، علیرغم + عبارت اسمی
- fe hataya na با وجود + بن مضارع+ ـِ فعل
- fe hataya ki - اگرچه، هرچند، با وجود اینکه + جمله
pia - همچنین، نیز
sol - فقط [solo - تنها، یگانه]

مقایسه

kom - به عنوان (قابل مقایسه با)، از (در مقایسه با) [kompara - مقایسه/مقایسه کردن]
denmo... kom... - به همان اندازه... که...
max - بیشتر
- maxpul - اضافی، دیگر؛ علاوه بر این، همچنین، بعلاوه
- ji max (o)to/(e)te - و غیره
max... kom... - بیشتر (تعداد بیشتری از، مقدار بیشتری)... + اسم/فعل از...
maxmo... kom... - بیشتر (به درجه بیشتری)... + صفت/قید از...
denkwanti... kom... - به همان اندازه که
dennumer... kom... - به همان تعداد که
maxim - بیشترین
maximum - حداکثر، حداکثر تا
- maximumya - حداکثر
- maximummo - تا حد امکان...
maxori - (صفت/قید) بیشترین (اکثریتِ)، اکثراً
- maxoriya - اکثریت
maxus - (حرف اضافه) به علاوه، به اضافهٔ، علاوه بر
- maxusli - (صفت/قید) مثبت (+۱، +۲، غیره)، علاوه بر (آن)
- fe maxusya - علاوه بر (آن)
min - کمتر
min... kom... - کمتر... + اسم/فعل از...
minmo... kom... - کمتر... + صفت/قید از...
minim - کمترین
minimum - حداقل، دست کم
- minimumya - حداقل
minori - (صفت/قید) اقلیتِ
- minoriya - اقلیت
minus - (حرف اضافه) منهای، به جز
- minusli - (صفت/قید) منفی (-۱، -۲، غیره)، به جز آن
- fe minusya - به جز آن
- minus eger - مگر اینکه

تاکید تقابلی

حرف he ممکن است برای بیان تاکید تقابلی بر بیشتر کلمات استفاده شود: تعیین کننده ها (به همبسته‌ها مراجعه کنید)، کلمات محتوایی، قیدهای کارکردی و حروف فعل. این حرف درست قبل از کلمه مورد تاکید ظاهر می‌شود. مجموعه جملات زیر را مقایسه کنید:

He mi le nilwatu loga ki te le cori misu pesa.

من (خودم) هرگز نگفتم که او پولم را دزدید. (شخص دیگری گفت که او پول را دزدید.)

Mi le he nilwatu loga ki te le cori misu pesa.

من هرگز نگفتم که او پولم را دزدید. (من قطعاً نگفتم و نمی‌گویم که او پولم را دزدید.)

Mi le nilwatu he loga ki te le cori misu pesa.

من هرگز نگفتم که او پولم را دزدید. (به صورت شفاهی، گفته نشد که او پولم را دزدید، اما تلویحاً اینطور بود.)

Mi le nilwatu loga ki he te le cori misu pesa.

من هرگز نگفتم (این) او (بود که) پولم را دزدید. (من گفتم که شخص دیگری پولم را دزدید.)

Mi le nilwatu loga ki te le he cori misu pesa.

من هرگز نگفتم که او پولم را دزدید. (من گفتم که او پولم را برداشت، اما آن را دزدی توصیف نمی‌کنم.)

Mi le nilwatu loga ki te le cori he misu pesa.

من هرگز نگفتم که او پول من را دزدید. یا، من هرگز نگفتم پولی که او دزدید مال من بود. (من گفتم که او پول شخص دیگری را دزدید.)

Mi le nilwatu loga ki te le cori misu he pesa.

من هرگز نگفتم که او پول مرا دزدید. یا، من هرگز نگفتم چیزی که او از من دزدید، پول بود. (او چیز دیگری از من دزدید.)

برای تاکید بیشتر، همچنین می‌توان کلمه مورد تاکید را به همراه he به جلو منتقل کرد، و بعد از آن یک کاما و کل جمله بدون he را آورد. به عنوان مثال:

He nilwatu, mi le nilwatu loga ki te le cori misu pesa.

هرگزِ هرگز، من هرگز نگفتم که او پولم را دزدید.

He cori, mi le nilwatu loga ki te le cori misu pesa.

دزدید؟ من هرگز نگفتم که او پولم را دزدید.

سایر کلمات کارکردی

ضمایر
همبسته‌ها
اعداد

گرامر گلوباسا