Zamirler
Özne/Nesne Zamirleri
Globasa'nın özne/nesne zamirleri şunlardır:
| tekil | çoğul | |
|---|---|---|
| 1. kişi | mi - ben, bana | imi - biz, bize |
| 2. kişi | yu - sen, sana | uyu - siz, size |
| 3. kişi (canlı) |
te - o (erkek/kadın), ona (erkek/kadın) | ete - onlar (canlı), onlara (canlı) |
| 3. kişi (cansız) |
to - o (cansız), ona (cansız) | oto - onlar (cansız), onlara (cansız) |
| ren - biri | ||
| se - ‘dönüşlü zamir’ (kendim, kendin, kendisi, kendimiz, kendileri) | ||
| da - 'ilgi zamiri' (o, onlar) | ||
Cinsiyet ayrımı gözetmeyen te ve ete, tüm canlı formlar ve kişileştirilmiş nesneler için kullanılır. Cinsiyeti vurgulamak gerekirse, isimler için de kullanılan fem ve man sıfatları ön ek olarak kullanılabilir.
- femte - o (kadın)
- mante - o (erkek)
- femete/manete - onlar (erkek/kadın)
seli
seli sıfatı, özneyi vurgulamak için özne zamirleriyle birlikte kullanılır.
seli mi - bizzat ben
seli yu - bizzat sen
vb.
İyelik Sıfatları
İyelik sıfatları, zamirlere -su soneki eklenerek türetilir:
| tekil | çoğul | |
|---|---|---|
| 1. kişi | misu - benim | imisu - bizim |
| 2. kişi | yusu - senin | uyusu - sizin |
| 3. kişi canlı |
tesu - onun (erkek/kadın) | etesu - onların (canlı) |
| 3. kişi cansız |
tosu - onun (cansız) | otosu - onların (cansız) |
| rensu - birinin | ||
| sesu - kendim, kendin, kendisi, kendimiz, kendileri | ||
| dasu - (ilgi cümlecikleri) onun, onların | ||
Zamirlerde olduğu gibi, cinsiyet ayrımı gözetmeyen tesu ve etesu iyelik sıfatları genellikle tüm üçüncü şahıs canlı varlıklar için kullanılır. Cinsiyeti vurgulamak gerekirse, fem ve man ön ekleri kullanılabilir.
- femtesu - onun (kadın)
- mantesu - onun (erkek)
- femetesu/manetesu - onların (erkek/kadın)
İyelik Zamirleri
İyelik zamirleri, iyelik sıfatlarına (e)te veya (o)to zamiri eklenerek türetilir:
| tekil | çoğul | |
|---|---|---|
| 1. kişi | misu te/to - benimki | imisu te/to - bizimki |
| 2. kişi | yusu te/to - seninki | uyusu te/to - sizinki |
| 3. kişi canlı |
tesu te/to - onunki (erkek/kadın) | etesu te/to - onlarınki (canlı) |
| 3. kişi cansız |
tosu te/to - onunki (cansız) | otosu te/to - onlarınki (cansız) |
| rensu te/to - birininki | ||
| sesu te/to - kendim, kendin, kendisi, kendimiz, kendileri | ||
İsim Tamlamalarının Sonundaki Üçüncü Şahıs Zamirleri
İlişki Zamirleri altında görüldüğü gibi, üçüncü şahıs zamirleri (te/to ve ete/oto) ilişki zamirleri için kullanılır çünkü belirleyicilerin (ke, hin, den, vb.) her zaman bir (zamir) izlemesi gerekir. Bkz. İsim Tamlamaları.
Benzer şekilde, (e)te/(o)to, isim anlaşıldığında isim tamlamalarının sonunda kullanılır.
Aşağıda gösterildiği gibi, bu kuralın bir nedeni, Globasa'da isimler ve fiiller aynı forma sahip olduğundan, bir belirleyiciyi veya sıfatı (zamir) olmadan bırakmanın, hemen ardından gelen isim/fiili değiştirdiği şeklinde yanlış anlaşılma olasılığıdır.
Multi te pala sol in Englisa.
Birçok (kişi) sadece İngilizce konuşur.
Aşağıda gösterildiği gibi, bir diğer neden de Globasa'nın artikel kullanmamasıdır. Yani İngilizce sıfatları isim olarak kullanabilirken, Globasa kullanamaz.
bon te, bur te ji colo te
iyi (olan), kötü (olan)
ve çirkin (olan)
Ayrıca te ve to tekil zamirler olmasına rağmen isteğe bağlı olarak max, min, multi, xosu gibi çoğulluğu ifade eden kelimelerle de kullanılabileceğine dikkat edin.